سی پی یو موبایل (CPU) در گوشی همان نقش مغز را در بدن انسان ایفا می‌کند و تمامی بخش‌های مختلف تلفن همراه را کنترل می‌کند. هر دستوری که از طریق لمس، میکروفون و سایر روش‌ها به گوشی وارد می‌شود، ابتدا به CPU موبایل یا پردازنده مرکزی موبایل منتقل می‌گردد. این قطعه با سرعت بالا محاسبات لازم را انجام می‌دهد و نتیجه را به شکل‌های مختلف (مانند نمایش روی صفحه یا پخش صدا) برای کاربر ارائه می‌دهد. به بیان ساده، سی پی یو گوشی مسئول پردازش تمام دستورات و محاسباتی است که برای عملکردهای مختلف گوشی مورد نیاز است و تمامی این عملیات در کسری از ثانیه انجام می‌گیرد.
برای مثال، وقتی می‌خواهید چند عکس را در یک برنامه باز کنید، این درخواست ابتدا به برنامه و سپس به CPU گوشی منتقل می‌شود. سی پی یو موبایل دستور شما را تحلیل و به زبان صفر و یک تبدیل می‌کند و گوشی متوجه می‌شود که هدف شما باز کردن عکس‌هاست. سپس پردازنده دستور لازم را اجرا کرده و نتیجه آن را به برنامه مربوطه باز می‌گرداند تا تصویر در صفحه نمایش ظاهر شود.
اما در گوشی‌های هوشمند، این پردازنده به جای CPU با نام SoC یا سیستم روی تراشه شناخته می‌شود. این تغییر نام به دلیل آن است که SoC علاوه بر پردازش دستورات، تمامی اطلاعات ورودی و خروجی را نیز تجزیه و تحلیل کرده و دستورات لازم را به دیگر بخش‌های گوشی منتقل می‌کند. به عبارتی، SoC شامل واحدهای مختلفی از جمله واحد پردازش گرافیکی (GPU)، مودم، و هسته‌های پردازشی است که با هماهنگی کامل با هم کار می‌کنند تا عملکرد روان و سریع گوشی را فراهم سازند.
سی پی یو موبایل چگونه عمل می‌کند؟
با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، عملکرد سی‌پی‌یوها بسیار بهینه‌تر و سریع‌تر شده است، اما همچنان چرخه اصلی پردازشی CPU موبایل به سه مرحله واکشی (Fetch)، کدگشایی (Decode) و اجرا (Execute) تقسیم می‌شود که در هر پردازنده‌ای اجرا می‌شود.
1. واکشی (Fetch)
در مرحله واکشی، CPU اولین دستورالعمل را به صورت مجموعه‌ای از اعداد باینری از حافظه RAM دریافت می‌کند. هر دستورالعمل تنها بخشی از یک عملیات کامل است؛ بنابراین، CPU باید به دنبال دستورالعمل‌های بعدی نیز باشد. برای این کار، آدرس هر دستورالعمل توسط یک شمارنده به نام شمارنده برنامه (PC) ذخیره می‌شود. پس از دریافت هر دستور، شمارنده به طور خودکار به دستورالعمل بعدی ارجاع می‌دهد و آن را در ثبات دستورالعمل (IR) ذخیره می‌کند تا برای مرحله بعدی آماده شود.
2. کدگشایی (Decode)
بعد از ذخیره دستورالعمل واکشی شده در IR، CPU آن را به مدار کدگشایی می‌فرستد. در این مدار، دستورالعمل به سیگنال‌های کنترلی تبدیل می‌شود که به بخش‌های مختلف CPU ارسال می‌شوند. این سیگنال‌ها نوع عمل لازم (مانند جمع، تفریق، یا انتقال داده) را مشخص کرده و نحوه پردازش آن را تعیین می‌کنند.
3. اجرا (Execute)
در آخرین مرحله که اجرای دستورالعمل‌ها است، CPU سیگنال‌های کدگشایی شده را به بخش‌های مختلف خود ارسال می‌کند تا عملیات لازم انجام شود. هر دستورالعمل اجرا شده در ثبات CPU ذخیره می‌شود تا در صورت نیاز برای ارجاع یا دستورالعمل‌های بعدی مورد استفاده قرار گیرد. به این ترتیب، چرخه پردازشی ادامه می‌یابد و دستورات به ترتیب و به سرعت اجرا می‌شوند.
در این سه مرحله، CPU به سرعت هر دستور را از حافظه واکشی کرده، آن را کدگشایی می‌کند و سپس اجرا می‌کند تا تمامی درخواست‌های کاربران و برنامه‌ها به صورت هماهنگ و کارآمد پاسخ داده شوند.
این مقاله را از دست ندهید: رفع مشکل نخواندن سیم کارت در گوشی
انواع سی پی یو گوشی
انواع CPUهای موبایل به طور کلی به دسته‌هایی تقسیم می‌شوند که هرکدام توسط شرکت‌های مختلف طراحی و تولید می‌شوند. این پردازنده‌ها با نام تجاری خاص خود شناخته شده‌اند و ویژگی‌های متفاوتی از نظر عملکرد و بازدهی دارند. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین پردازنده های موبایل می‌پردازیم:
۱. کوالکام اسنپدراگون (Qualcomm Snapdragon)
کوالکام یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سی پی یو موبایل در جهان است. پردازنده‌های سری اسنپدراگون این شرکت از محبوبیت بالایی برخوردارند و به دلیل عملکرد قوی و مصرف بهینه انرژی، در گوشی‌های پرچمدار و میان‌رده بسیاری از برندها استفاده می‌شوند. اسنپدراگون دارای سری‌های مختلفی مانند ۴۰۰، ۶۰۰، ۷۰۰ و ۸۰۰ است که هر سری برای کلاس خاصی از دستگاه‌ها طراحی شده است.
۲. اگزینوس (Exynos)
اگزینوس پردازنده اختصاصی شرکت سامسونگ است که در گوشی‌های سامسونگ به ویژه مدل‌های پرچمدار سری گلکسی یافت می‌شود. سامسونگ این تراشه‌ها را برای رقابت با کوالکام توسعه داده و با ویژگی‌های مانند عملکرد مناسب و پردازش گرافیکی قدرتمند عرضه می‌کند. در برخی از مناطق، سامسونگ به جای اسنپدراگون از اگزینوس در گوشی‌های خود استفاده می‌کند.
۳. مدیاتک (MediaTek)
مدیاتک شرکت دیگری است که پردازنده گوشی را با قیمت مناسب‌تری نسبت به رقبا تولید می‌کند. تراشه‌های مدیاتک در گوشی‌های اقتصادی و میان‌رده به کار می‌روند و سری‌های مختلفی مانند سری Helio و Dimensity را شامل می‌شود. سری Dimensity به دلیل پشتیبانی از فناوری 5G و قدرت پردازشی بالا، توانسته است توجه بسیاری از تولیدکنندگان گوشی‌های اقتصادی و میان‌رده را جلب کند.
۴. های‌سیلیکون کرین (HiSilicon Kirin)
کرین پردازنده اختصاصی شرکت هواوی است که توسط شرکت زیرمجموعه آن به نام های‌سیلیکون طراحی و تولید می‌شود. پردازنده‌های کرین به ویژه در گوشی‌های پرچمدار و میان‌رده هواوی استفاده می‌شوند و به دلیل بهینه‌سازی خوب و هماهنگی با سیستم‌عامل، عملکرد قوی و مصرف انرژی بهینه‌ای دارند. اما به دلیل تحریم‌ها، هواوی با چالش‌هایی در تولید این پردازنده‌ها مواجه شده است.
۵. اپل A-Series (Apple A-Series)
پردازنده‌های سری A اپل مختص گوشی‌های آیفون هستند و از معماری و طراحی منحصر به فردی بهره می‌برند. این پردازنده‌ها به دلیل عملکرد بی‌نظیر و هماهنگی عالی با سیستم‌عامل iOS، یکی از قدرتمندترین پردازنده های موبایل به حساب می‌آیند. هر ساله با معرفی آیفون‌های جدید، نسخه جدیدی از سری A نیز معرفی می‌شود که نسبت به نسخه قبلی بهبود یافته است.
۶. اسپردتروم (Spreadtrum)
اسپردتروم یک شرکت چینی است که پردازنده‌های اقتصادی تولید می‌کند. این پردازنده‌ها معمولاً در گوشی‌های بسیار ارزان‌قیمت و دستگاه‌های ابتدایی کاربرد دارند و از نظر عملکرد در حد پایه هستند. اسپردتروم با تولید تراشه‌های ارزان قیمت سعی دارد نیاز بازار گوشی‌های ابتدایی و اقتصادی را برآورده کند.
این پردازنده‌ها هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند و با توجه به نیاز کاربر، گوشی‌ها با پردازنده‌های مختلفی عرضه می‌شوند. انتخاب پردازنده مناسب بر اساس نیاز و بودجه تجربه کاربری متفاوتی را به همراه داشته باشد.
پیشنهاد سایت: دلیل روشن نشدن آیفون
ویژگی های مهم در انتخاب قوی ترین پردازنده گوشی
در ادامه به توضیح مختصر و مفید برخی از مهم‌ترین مشخصات به پردازنده های موبایل می‌پردازیم:
۱. سرعت اجرای پردازنده (Clock Speed)
سرعت پردازنده نشان‌دهنده تعداد دستوراتی است که پردازنده در یک ثانیه اجرا می‌کند. این سرعت بر حسب گیگاهرتز (GHz) بیان می‌شود؛ برای مثال، پردازنده‌ای با سرعت 1 گیگاهرتز می‌تواند 1 میلیارد دستور در هر ثانیه پردازش کند. افزایش سرعت اجرای پردازنده باعث افزایش سرعت عملکرد گوشی در باز کردن و اجرای برنامه‌ها می‌شود.
۲. هسته‌های پردازنده سی پی یو موبایل
پردازنده‌ها ممکن است از چندین هسته تشکیل شده باشند؛ به عنوان مثال دو، چهار یا هشت هسته‌ای. هر هسته به طور مستقل وظیفه پردازش دستورات را بر عهده دارد. وجود تعداد بیشتر هسته‌ها به پردازنده کمک می‌کند تا وظایف مختلف را همزمان انجام دهد و عملکرد گوشی را در چندوظیفگی (Multi-tasking) بهبود دهد.
۳. نام برند پردازنده
برندهای مختلفی در تولید پردازنده های موبایل فعالیت می‌کنند. برخی از شناخته‌شده‌ترین برندها عبارتند از: کوالکام (Qualcomm)، مدیاتک (MediaTek)، اگزینوس (Exynos) از سامسونگ، کرین (Kirin) از هواوی، و بایونیک اپل (Apple Bionic). کیفیت و سرعت هر پردازنده بر اساس برند و تکنولوژی ساخت آن متفاوت است.
۴. ساختار پردازشگر
ساختار پردازشگر یا معماری آن، نشان‌دهنده نحوه طراحی و پیکربندی پردازنده است. سی پی یو موبایل عمدتاً بر پایه معماری ARM ساخته می‌شوند، که به دلیل بهینه‌سازی انرژی و عملکرد، در میان سایر معماری‌ها مانند x86 (اینتل) و MIPS محبوبیت بیشتری دارد. آیفون نیز از پردازنده‌های مبتنی بر ARM استفاده می‌کند.
۵. اندازه پردازنده سی پی یو موبایل
اندازه سی پی یو گوشی به واحد نانومتر (nm) بیان می‌شود. هرچه این عدد کوچک‌تر باشد، به معنی مصرف انرژی کمتر و بهره‌وری بالاتر پردازنده است. امروزه پردازنده‌های پیشرفته مانند Apple A15 Bionic و Snapdragon 8 Gen 1 با اندازه‌های ۴ و ۵ نانومتری طراحی می‌شوند.
۶. سرعت پردازنده
سرعت پردازنده فقط به فرکانس آن وابسته نیست و به ساختار و معماری آن نیز بستگی دارد. پردازنده‌های دارای معماری پیشرفته، حتی با فرکانس کمتر نیز عملکردی بهتر و کارآمدتر از پردازنده‌های دیگر داشته باشند.
۷. حافظه کش (Cache Memory)
حافظه کش حافظه‌ای سریع است که در خود پردازنده تعبیه شده و به ذخیره‌سازی موقت داده‌ها برای دسترسی سریع‌تر پردازنده کمک می‌کند. این قطعه به عنوان واسط بین رم و پردازنده عمل می‌کند و در بهبود سرعت عملکرد پردازنده موثر است. هرچه حجم حافظه کش بیشتر باشد، پردازنده سریع‌تر به داده‌های پرکاربرد دسترسی پیدا می‌کند.
پیشنهاد سایت: آموزش رجیستر کردن گوشی
چگونه بفهمیم سی پی یو موبایل چیست؟
برای شناسایی نوع CPU موبایل یا سی پی یو گوشی خود، می‌توانید از چند روش استفاده کنید:
۱. بررسی تنظیمات گوشی
- به قسمت تنظیمات (Settings) گوشی بروید.
- وارد بخش درباره تلفن (About Phone) شوید.
- در بخش مشخصات سخت‌افزاری (Hardware Information) یا پردازنده، اطلاعاتی مانند نوع cpu گوشی (نام شرکت سازنده و مدل) معمولاً قابل مشاهده است. با این حال، برخی گوشی‌ها جزئیات دقیق سی پی یو موبایل را نشان نمی‌دهند.
۲. استفاده از اپلیکیشن‌های شناسایی سخت‌افزار
برنامه‌های متعددی وجود دارند که مشخصات دقیق گوشی شما را از جمله نوع CPU موبایل مشان می‌دهند. چند برنامه محبوب:
- CPU-Z: این برنامه اطلاعات کاملی درباره مشخصات پردازنده، تعداد هسته‌ها، سرعت پردازش و سایر جزئیات سخت‌افزاری گوشی ارائه می‌دهد.
- AIDA64: یکی دیگر از اپلیکیشن‌های جامع برای نمایش مشخصات پردازنده و اجزای دیگر گوشی است.
- Device Info HW: این برنامه نیز جزئیات کاملی در مورد CPU و دیگر سخت‌افزارهای گوشی ارائه می‌دهد.
پس از نصب هر یک از این برنامه‌ها، می‌توانید از طریق آن‌ها اطلاعات دقیق CPU گوشی را مشاهده کنید.
۳. بهترین وب سایت ها برای پیدا کردن سی پی یو موبایل
اگر نام مدل گوشی خود را می‌دانید، می‌توانید با جستجو در اینترنت مشخصات سخت‌افزاری آن را پیدا کنید. سایت‌های مانند GSMArena، PhoneArena و Kimovil اطلاعات کامل مشخصات فنی گوشی‌ها را دارند که شامل نوع پردازنده گوشی هم می‌شود.
۴. جستجوی مدل گوشی
در موتورهای جستجو، مدل گوشی خود را همراه با عبارت “CPU” یا “پردازنده” جستجو کنید. برای مثال: “Samsung Galaxy S21 CPU”. با این کار، اطلاعات دقیق‌تری درباره سی پی یو موبایل خود پیدا خواهید کرد.
با استفاده از هر یک از این روش‌ها، نوع سی پی یو موبایل خود را به‌راحتی شناسایی کنید.
نحوه نگهداری از CPU موبایل
برای حفظ عملکرد و سلامت CPU گوشی و اینکه بتوانید آن را مثل روز اول نگه دارید، رعایت نکات زیر ضروری است:
- تمیزی فن‌ها: همیشه از تمیز بودن فن‌های لپ‌تاپ یا کامپیوتر اطمینان حاصل کنید. گرد و غبار به مرور زمان مانع از جریان هوای مناسب شده و باعث گرم شدن CPU گوشی می‌شود.
- مکان مناسب برای تهویه: کامپیوتر یا لپ‌تاپ خود را در محلی با تهویه خوب قرار دهید تا هوای خنک به راحتی به پردازنده گوشی برسد و مانع از گرم شدن بیش از حد آن شود.
- محافظت در برابر بدافزارها: از یک آنتی ویروس معتبر استفاده کنید تا از CPU موبایل در برابر بدافزارها و بدافزارهایی که منابع سیستم را اشغال می‌کنند، مانند کریپتو هکرها، محافظت شود. این بدافزارها به شدت از منابع سی پی یو گوشی استفاده کرده و موجب کاهش عمر آن می‌شوند.
- حذف نرم‌افزارهای غیرضروری: نرم‌افزارهایی که به طور پیش‌فرض نصب شده‌اند و به کارتان نمی‌آیند را حذف کنید؛ این کار باعث کاهش مصرف حافظه و بهبود عملکرد کلی دستگاه می‌شود.
- تعویض خمیر حرارتی: اگر با سخت‌افزار آشنایی دارید و خودتان کامپیوتر را اسمبل کرده‌اید، هر چند سال یک‌بار خمیر حرارتی پردازنده موبایل را تعویض کنید. این کار کمک می‌کند تا گرما بهتر منتقل شود و از داغ شدن بیش از حد سی پی یو موبایل جلوگیری کند.
این اقدامات ساده به حفظ کارایی و طول عمر سی پی یو موبایل شما کمک بسیاری می‌کنند و از افت عملکرد در طول زمان جلوگیری می‌کنند. در صورت خراب شدن CPU، پیشه کمک در زمینه تعمیر موبایل در شرق تهران آماده خدمت رسانی به شماست.
